Türk Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet'in İlanının Tarihsel Süreci
Türk Kurtuluş Savaşı, I. Dünya Savaşı'nın ardından işgal edilen Anadolu topraklarında milli mücadele ruhuyla başlatılan ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna giden yolda kritik bir dönemi ifade eder. Cumhuriyet'in ilanı ise bu mücadelenin siyasi ve hukuki sonucu olarak gerçekleşmiştir.
Kurtuluş Savaşı'nın Başlangıcı ve Gelişimi
- I. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918) sonrası Anadolu, İtilaf Devletleri tarafından işgal edildi.
- Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkarak milli mücadelenin temellerini attı.
- Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919), Erzurum Kongresi (23 Temmuz-7 Ağustos 1919) ve Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919) ile ulusal direniş örgütlendi.
- İstanbul'un resmen işgali (16 Mart 1920) üzerine Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 23 Nisan 1920'de açıldı.
- Düzenli ordu kurularak Doğu, Batı ve Güney cephelerinde mücadele verildi. Batı Cephesi'nde İnönü Muharebeleri, Sakarya Meydan Muharebesi ve nihayet Büyük Taarruz (26 Ağustos-9 Eylül 1922) zaferle sonuçlandı.
Cumhuriyet'in İlanı ve Sonuçları
- Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasının ardından 24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalandı.
- Saltanat, 1 Kasım 1922'de kaldırıldı; hilafet ise 3 Mart 1924'te lağvedildi.
- 29 Ekim 1923'te TBMM'de Anayasa değişikliği ile Türkiye Devleti'nin yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğu ilan edildi.
- Mustafa Kemal Paşa, oy birliğiyle Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı seçildi.
Önemli Notlar
- Kurtuluş Savaşı, askeri ve siyasi boyutları olan topyekûn bir mücadeleydi.
- Cumhuriyet'in ilanı, egemenliğin millete ait olduğu prensibinin resmiyete dökülmesidir.
- Bu süreç, modern Türkiye'nin siyasi, hukuki ve toplumsal temellerini oluşturdu.
|
