İtilaf Devletleri

İtilaf Devletleri Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin bulunduğu İttifak bloğunun karşı safhasındaki bloktu. Savaş başlangıcında İtilaf yani Anlaşma bloğu kemik devletleri İngiltere, Fransa, Rusya iken, İttifak (Bağlaşma) bloğununkiler Almanya, Avusturya-Macaristan, İtalya idi. Aslında savaşa katılan her ülkenin amaçları farklıydı fakat çıkar ilişkileri doğrultusunda devletler birbirleriyle anlaşma sağlayarak savaşın iki grup arasında şekillenmesini sağladılar. İtilaf grubu Osmanlı Devleti'nin son demlerini yaşadığı dünyada söz sahibi olmayı başarmış, büyük sömürgelere sahip ülkelerden oluşuyordu. İttifak grubundaki Almanya ise, dünya pastasından büyük paylar almaya istekli, güçlü görüntüsüyle neredeyse tek başına bir bloğu sahipleniyordu ve savaşın asıl sebeplerinden biriydi.

İtilaf Devletleri Savaş Sebepleri

Birinci Dünya Savaşı’nın en genel sebeplerinden biri 1789 Fransız Devrimi sonrasında yayılan milliyetçilik akımıydı. Özellikle İngiltere ve Fransa dünyada elinde en fazla sömürge bulunduran devletlerdi. Bu iki İtilaf Devleti, elindeki sömürge ırkları kaybetmemek, yeni sömürgeler kazanmak ve halihazırda elinde bulunan ve Fransız Devrimi’nden etkilenerek bağımsızlık istemeye başlayan sömürgelerine gözdağı vermek istiyordu. Sanayi Devrimi sonrası ortaya çıkan ham madde ve pazar rekabetinin artması da İtilaf Devletleri için en önemli bir başka savaş sebebi idi.

Savaşa katılan ülkelerin ortak amacı, dünya pastasından, yeni şekillenmeye başlayan akımlar doğrultusunda en fazla payı alabilmekti. Fakat savaşın ülkeleri İtilaf veya İttifak bloğuna itmesinde, bu genel savaş stratejisinde en güçlü tarafta olma isteğinin yanında bazı özel sebepler de vardı. İtilaf Devletleri bloğunun şekillenmesini sağlayan en geniş sebep, Almanya’nın oluşturduğu tehditti. En güçlü ülke konumundaki İngiltere, bundan oldukça rahatsızdı. İki devlet arasındaki rekabetin yanında Fransa’da Almanya’ya kaptırdığı Alsas-Loren bölgesini geri almak için Almanya ile mücadele içerisindeydi.

İtilaf Devletleri Açısından Savaş Sonuçları

Milyonlarca insanın ölümüne sebep olan savaş, ABD’nin savaşa katılması ile sona ermiş ve bloklar arası İtilaf Devletleri’nin galibiyetinin şekillendirdiği ağır şartlı antlaşmalar imzalanmıştır. İtilaf Devletleri savaşın mağlubu ülkeler ile şu antlaşmaları imzaladı: Almanya ile Versay Antlaşması, Avusturya ile Sen-Jermen, Macaristan ile Triyanon, Osmanlı Devleti ile Sevr Antlaşmaları imzalandı. Savaş sonunda İtilaf Devletleri’nin elindeki birçok sömürge devletine bağımsızlık hakkı tanınmış olsa da, yeni dünya rekabetinin yönünün değiştiği anlaşılıyordu ve bu aslında İtilaflar için büyük bir kayıp değildi. Bu ülkelerin mağlup devletlerle imzaladığı antlaşmalar ağır ekonomik şartlar getiriyordu ve ülkelerin iç işlerinde söz sahibi olma gibi hakları ediniyorlardı.

Tüm devletlerin kabul ettiği ve savaşın sonlanmasını sağlayan Amerika’da yayımlanmış Wilson İlkeleri’ni İtilaf Devletleri de kabul etmiş olsalar da bu, Amerika’yı karşılarına almamak için attıkları bir adımdır. Savaş sonunda imzalanan antlaşmalarda bu ilkelere uymamışlardır. Wilson İlkeleri’nde geçen her milletin kendi geleceğini belirleme hakkı görmezden gelinmiş ve yeni sınırlar bu ilke dikkate alınarak çizilmemiştir. (Bu İkinci Dünya Savaşı'nı hazırlayan bir sebep oldu.) Kazananların kaybedenlerden savaş tazminatı ve toprak almayacağı ilkesi de İtilaf Devletleri tarafından dikkate alınmamıştır.

• Uzm. Ayşe Benli - 04.04.2021 11:14:11