1921 Anayasası'nın Tarihsel Önemi 1921 Anayasası, günümüzde Büyük Millet Meclisi Anayasası veya Teşkilat-ı Esasiye Kanunu olarak adlandırılmaktadır. Türk tarihi açısından bu kanun önemli bir yere sahiptir. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk anayasası olarak bilinmektedir. 1921 Anayasası, 20 Ocak 1921 tarihinde kabul edilmiştir. Cumhuriyet 1923 senesinde ilan edilmiş olsa da bu anayasa, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kanunudur. Bu anayasa, 23 maddeden oluşmaktadır. Bu kanunlardan ilki "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" maddesidir. Bu madde ile ilk olarak demokrasinin temel şartı dile getirilmiştir. 1921 Anayasası ile yönetimin millete ait olduğu belirtilmektedir. Yürütme ve Yasama Yetkileri 1921 Anayasası ile yürütme kuvveti ve yasama yetkisinin Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne ait olduğu belirtilmektedir. Bu madde ile Türkiye Devleti'nin isminin yerine Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti kullanılmaktadır. Bu kanundaki bir başka maddeye göre, illerden seçilen üyelerle Meclis'in yönetilmesi öngörülmektedir. Bu temsilciler iki yılda bir yapılan seçimle göreve gelmektedir. Bununla birlikte, iki yılda bir üyelerin tekrar seçilebilmesi mümkündür. Eğer seçim yapılamazsa seçim bir yıl uzatılabilmektedir. 1921 Anayasası'nın bir diğer maddesi de Meclis'in genel kurulunun Kasım başında davetsiz bir şekilde toplanmasıdır. Yasayla ilgili değişiklikleri sadece Büyük Millet Meclisi yapabilmektedir. Türkiye Büyük Millet Meclisi, yürütme ile ilgili olaylarda bakanlar tayin ederek onları görevlendirmektedir. Gerektiği takdirde bu bakanları değiştirebilir. 1921 Anayasası'nda, Meclis'te seçilen bir başkanın Meclis adına imza atmaya ve kararları onaylamaya hakkı vardır. Anlaşılacağı üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin başkanının birçok yetkisi bulunmakta ve Meclis'in en üst mevkisinde yer almaktadır. Yeni Türk Devleti'nin Kuruluşu 1921 Anayasası ile Osmanlı Devleti'nin yerine yeni bir Türk Milleti'nin kurulduğu hukuki ve siyasi yönden resmiyet kazanmıştır. Bu yasa ile Amasya Genelgesi'nden itibaren gelişen birlik ruhu bir resmiyet kazanmıştır. O dönemdeki savaş ve karışıklık olayları sebebiyle insanların belli bir düzene geçmesi çok önemlidir. Ayrıca devletin bir sarsıntı içerisinde yer alması kısa sürede son bulmalıydı ve bu yasa ile düzene girmiştir. 1921 Anayasası, o döneme bir ilaç olarak damgasını vurmuştur. 1921 Anayasası'nın Kaldırılması Ancak bu anayasanın günümüzde çok az sayıda maddesi yürürlüktedir. 1921 Anayasası, 1924 senesinde kaldırılmıştır. Ancak bir süre maddeleri yürürlükte kalmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti ve Türk Milleti, bu yasanın maddelerine uygun hareket etmeye devam etmiştir. 1921 Anayasası, Türk Devleti'nin tarihi açısından önemli bir yere sahip olmakla birlikte büyük bir dönüm noktası olarak tarihe geçmiştir. Ekstra Bilgiler 1921 Anayasası, Türkiye Cumhuriyeti'nin demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olmasının temelini atmıştır. Bu anayasa, Meclis Hükümeti sistemini öngörmüş ve böylece yürütme ve yasama organlarının birbirine karşı sorumlu olmasını sağlamıştır. Ayrıca, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi ve halkın yönetime katılımının artırılması gibi modern yönetim ilkeleri de bu anayasada yer almıştır. Sonuç 1921 Anayasası, Türkiye'nin demokratikleşme sürecinde atılmış önemli bir adımdır. Bu anayasa ile birlikte, halkın egemenliği ve yönetimde söz sahibi olması sağlanmış, Türkiye'nin modern bir devlet olma yolunda ilerlemesinin önü açılmıştır. Bu nedenle, 1921 Anayasası, sadece bir hukuk metni olmanın ötesinde, Türkiye'nin siyasi ve toplumsal dönüşümünde kritik bir rol oynamıştır. |