Çerkez Ethem İsyanı

Çerkez Ethem isyanı, Milli Mücadele içinde yer alan diğer isyanlardan daha farklı sebeplere sahiptir. Bu ayaklanmanın etnik bir sebebi olmadığı gibi, bölgesel bir nedene de dayanmamaktadır. Vatan savunmasında kendi birliğiyle görev yapan Çerkez Ethem'in, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kurulmasından sonra düzenli ordunun içinde yer almak istememesi yüzünden başlattığı isyandır.
Bunun farklı sebepleri bulunmaktadır. Bu isyan 1. İnönü Savaşı'nda bastırılmıştır. Kendi birliği olan Kuva-yi Seyyare ile başarılı hizmetleri olan Çerkez Ethem, bundan sonra Yunan ordusuna teslim olduğundan, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından vatan haini ilan edilmiştir.

Çerkez Ethem isyanının sebepleri nelerdir?


Ankara valisini yetkisi dışında yargılama girişimi: Yozgat ayaklanmasını bastıran Çerkez Ethem, Ankara valisi Yahya Galip Bey'i yargılamak için 26 Haziran 1920 tarihinde Yozgat'a çağırmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı olan Mustafa Kemal Atatürk, Çerkez Ethem'in bu emrini reddetmiştir.

İstiklal mahkemeleri hakkında verilen karara karşı çıkma: TBMM tarafından 18 Eylül 1920 tarihinde kaçak askerlerin ve casusların yargılamasında İstiklal Mahkemelerini kurmuş olması, Çerkez Ethem ve kardeşleri tarafından kabul görmemiştir. Askerlerin ve casusların eskiden olduğu gibi, birliklerin önünde infaz edilmesine devam edeceklerini bildirerek, mahkemeyi tanımadıklarını bildirmişlerdir.

Asker toplama konusunda İçişleri Bakanlığına engel olma: Çerkez Ethem Yozgat ayaklanmasının bastırılmasından sonra, 1920 yılında Yozgat civarlarından asker toplamaya başlamış.
Normalde asker toplama yetkisinin TBMM tarafından İçişleri Bakanlığına verilmesi yüzünden, İçişleri Bakanı Albay Refet Bele buna karşı çıkmıştır. Çerkez Ethem bunun karşılığında İçişleri Bakanına hakaret eden bir telgraf göndermiş ve Batı Cephesindeki asker toplama faaliyetini devam ettirmiştir. Eskişehir Karacaşehir'de kurulan müfrezeyi Kütahya'ya alarak, Cephe Komutanlığının denetiminde bırakmamıştır.

Batı Cephesinin iki kısma ayrılmasına karşı çıkılması: TBMM 9 Kasım 1920 tarihinde Batı Cephesi Komutanlığını iki bölüme ayırmış, ancak Çerkez Ethem ve kardeşleri bu karara karşı çıkmıştır. Buna sebep Çerkez Ethem'in Güney cephesi komutanı Albay Refet Bey'e güvenmemesi, batı cephesinin eskiden olduğu gibi Albay İsmet Bey'in komutasında kalmasını istemesidir. Çerkez Ethem bu isteklerinde ısrarcı bir tutum sergilemiştir.

Düzenli ordunun kurulmasına direnç gösterilmesi: TBMM hükümetinin düzenli ordu kurma ve Milli Kuvvetlerin buna katılması kararına karşı çıkan Çerkez Ethem ve taraftarları, buna karşı olduğunu belirten davranışlar sergilemeleri ayaklanmanın başlamasında etkili olmuştur.

TBMM hükümetine başkomutanlık yetkisinin verilmesine karşı çıkma: Düzenli ordunun kurulma kararı başkomutanlık yetkisinin yani ordunun sevk ve idaresinin TBMM hükümetine vermekteydi. Bu karara da karşı çıkılmıştır.

Çerkez Ethem'in kuvvetlerine 1. Kuva-yi Seyyare adının verilmesine karşı çıkma: Düzenli ordu kurulması çalışmalarında, kuvvetlerin birbirinden ayırt edilebilmesi için, 1. Kuva-yi Seyyare adı verilmesi karara bağlanmıştır. Bu karara karşı çıkan Çerkez Ethem kuvvetlerine Umumi Kuva-yi Seyyare adını vermiştir. Kendisini de komutan olarak ilan etmiştir. Bu bağımsız komutanlık isteğinden kaynaklanmaktadır.

Yüzbaşı Tevfik Bey'le Cephe Komutanlığı arasında olan çekişmeler: Batı Cephesi Komutanlığı halkın güvenliği için sahra jandarma bölüğü kurulmasına karar vermiştir. Yüzbaşı Tevfik Bey bunun kendisini denetlemek için kurulduğunu düşünmüştür. Bu nedenle Atatürk'e telgraf çekerek Batı Cephesini tanımadığını bildirmiştir.

Çerkez Ethem isyanının başlaması


Çerkez Ethem kendisinin hâkim olduğu alanda TBMM hükümetini tanımamış, kendi düşünceleriyle hareket etmiştir. Bu durum 1920 yılının sonlarında isyan durumunu almıştır. Bu aşamada Yörük Ali Efe, Sarı Efe ve Demirci Mehmet Efe'yi yanına çekmeye çalışmıştır. 2 Ocak 1921 tarihinde TBMM hükümetine çektiği telgrafta, Mustafa Kemal Atatürk'ün Bilecik'ten Ankara'ya dönerken götürmüş olduğu İstanbul Hükümeti temsilcilerinin serbest bırakılmasını istemiştir. Bu telgrafta TBMM ordusunun kendisine taarruz halinde olduğunu, kendisinin de buna karşı koyacağını bildirmiş ve bunu Yunan hükümetine de bildirdiğini belirtmiştir.

Çerkez Ethem ayaklanmasının bastırılması


Meclisin Kuva-yi Seyyareye karşı çıkması nedeniyle, Ethem Bey'in vatana ihanet suçu işlediğine karar verilmiştir. Düzenli ordu 1921 yılında Çerkez Ethem'in kuvvetlerinin üzerine yürümüştür. Bunun üzerine Çerkez Ethem Yunanlılara sığınmış, silah ve cephaneleri TBMM kuvvetlerine bırakmıştır.

Bildirimler

* Çerkes Ethem hakkında vatan hani kararı alındığına dair yapılan araştırmaya göre böyle bir karara rastlanmadığı bildirilmiştir.
19.01.2024 13:16:17
Çerkez Ethem İsyanı ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.

Sayfayı Düzenle

Çerkez Ethem İsyanı Yorumları

Kırmızı sayıyı girin

3 Yorum Yapılmış "Çerkez Ethem İsyanı"
Bu bilgilerin doğruluğuna inanıyorum.
Anonimo . 13.01.2019 19:43:09
...Cumhuriyet’in ilk yıllarının İçişleri Bakanı Refet Paşa (Bele) ile Türkiye’nin en büyük tarihçileri olan İlber Ortaylı, Mim Kemal Öke, Cemal Kutay, Yavuz Bahadıroğlu’nun Çerkes Ethem meselesine ilişkin yazıp konuştuklarını okusunlar... (9.9.2021 tarihli Fuat UОURun makalesinden alıntıdır)
enver . 10.09.2021 00:48:01
Bu bilgilerin ğerçek olduğunu düşünmüyorum ve inanmıyorumda.
Erhan göktaş . 14.07.2021 15:16:04

Sakarya Meydan Muharebesi

23 Ağustos – 12 Eylül 1921 tarihleri arasında yapılan. Türk milleti için bir ölüm kalım savaşı olan Sakarya Meydan Muharebesi; Kurtuluş Savaşı içinde kader tay...
Devamını Oku

1.İnönü Savaşı

1. İnönü Savaşı, 6 Ocak 1921 tarihinde iki taraftan saldırıya geçen Yunan ordularıyla İnönü mevzilerinde savunmada olan Türk kuvvetleri arasında yapılan savaşt...
Devamını Oku

Misaki Milli Nedir

Misak-ı Milli, Türklerin Kurtuluş Savaşının siyasi manifestosu olan altı maddelik bir bildiri adıdır. İstanbul'da toplanan son Osmanlı Meclisi tarafından bu bildiri...
Devamını Oku

Moskova Antlaşması

Moskova antlaşması, TBMM ve Rusya arasında karşılıklı menfaatler adına 16 Mart 1921 tarihinde imzalanmış bir antlaşmadır. Rusya'nın komünist ihtilaline ...
Devamını Oku

Boğazlar Sorunu

Boğazlar Sorunu, İtilaf Devletleri tarafından ortaya atılmış, Çanakkale ve İstanbul Boğazları'nın stratejik öneminden faydalanabilmek adına Osmanlı üzer...
Devamını Oku

İzmir İktisat Kongresi

İzmir İktisat Kongresi İzmir'de Banka-han binasında toplanan yeni Türkiye'nin ekonomik sorunlarının tartışıldığı bir kongredir. Yeni Türk devletinin temeller...
Devamını Oku

Reval Görüşmeleri

Reval Görüşmeleri, görüşmelerin başlaması ve ilerleyiş süresi; Tarihler 9 Haziran 1908'i gösterirken bu günün sabahında Finlandiya Körfezi'nin Baltık kı...
Devamını Oku

Musul Sorunu

Musul Sorunu, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde başlayıp Cumhuriyet'in ilk yıllarında dahi devam eden önemli sınır sorunlarından bir tanesidir. Osman...
Devamını Oku

Maarif Kongresi

Maarif Kongresi, 15-21 Temmuz 1921 tarihinde Ankara'da gerçekleştirilmiştir. O sırada Eskişehir-Kütahya savaşları yapılmakta, Sakarya'da askerler doğuya çeki...
Devamını Oku

2. İnönü Savaşı

2. İnönü Savaşı, 23 Mart 1921'de Yunan hücumuyla başlayan, milli mücadeledeki en kritik savaşlardan biridir. TBMM Hükümetinin geleceği, milli mücadele ruhunun tazel...
Devamını Oku

Havza Genelgesi

Havza Genelgesi, 28-29 Mayıs 1919 Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a çıktıktan sonra ilk resmi tepkisi olması sebebiyle tarihte büyük bir öneme sahiptir. Atatür...
Devamını Oku

Amasya Genelgesi

Amasya Genelgesi, Türkiye'nin temellerinin atıldığı, ulusal egemenliğin ve tam bağımsızlığın en büyük adımlarının atıldığı önemli bir bildiridir. Yeni devlet...
Devamını Oku

Kütahya Eskişehir Savaşı

Kütahya Eskişehir Savaşı 10 Temmuz 1921 ve 24 Temmuz 1921 tarihleri arasında Yunanistan ile Ankara Hükümeti ordusu arasında gerçekleşen savaştır. Muhare...
Devamını Oku

Ermeni Sorunu

Günümüzde içinden çıkılması güç bir durum haline gelmiş olan bir sorundur. Ermeni Sorunu. Tıpkı geçmişte Osmanlı'ya yapıldığı gibi günümüzde de Türkiye üzeri...
Devamını Oku

Balkan Savaşları

Balkan savaşlarıBirinci Balkan Savaşı (1912)Topraklarını büyütme hesapları yapan Balkan devletleri...
Devamını Oku

Kars Antlaşması

Kars Antlaşması, Sovyetler Birliği döneminde, birliğin himayesinde bulunan üç cumhuriyet; Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Türkiye Cumhuriyeti arasında 1...
Devamını Oku

Erzurum Kongresi

Erzurum Kongresi, bölgesel müdafaa cemiyetlerinin katılımıyla 21 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum'da toplanan bölgesel nitelikli bir kongredir....
Devamını Oku

Sevr Antlaşması

Sevr Antlaşması 1. Dünya Savaşını sona erdiren antlaşma olarak karşımıza çıkmaktadır. Savaşı kazanan İtilaf Devletlerinin yenilgiye uğratmış olduğu diğer ülk...
Devamını Oku

Ankara Antlaşması

Ankara Antlaşması, TBMM ile Fransa arasında 20 Ekim 1921 Türk- Fransız Cephesindeki faaliyetleri durdurmak için imzalanmıştır. Asıl politik kararları Lo...
Devamını Oku

 

Popüler İçerik
Sakarya Meydan Muharebesi
1.İnönü Savaşı
Misaki Milli Nedir
Moskova Antlaşması
Boğazlar Sorunu
Son Forum Konuları
Sakarya Meydan Muhaberesi
Sakarya Meydan Muhaberesi
Yardım Sayfaları
Gizlilik Politikası  
Çerez (Cookie) Politikası
Güvenlik Politikası
Bizimle İletişime Geçin
Forumlar
Site Haritası
Feed
Sitede yer alan haber ve içeriklerin tüm hakları saklıdır ve buradaki bilgiler sadece bilgilendirme amaçlı olup, kullanımına, uygulanmasına, satın alınmasına, delil gösterilmesine veya tavsiye edilmesine aracılık etmez. Sitemizdeki bilgiler, hiç bir zaman kesin bilgi kaynağı olmayıp, kullanıcılar tarafından eklenmiştir veya yorumlanmıştır. Buradaki bilgiler sitemizin asıl görüşlerini içermeyebileceği gibi hiçbir taahhüt ve tavsiye yerine de geçmez.
Ocak - 2024