Amasya Tamimi, tam bağımsız ve ulusal egemenliğe dayanan yeni Türkiye Cumhuriyetinin temellerini oluşturan ilk belge olması nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti açısından önemi büyüktür. 21 Haziran 1919 günü Amasya'da Saraydüzü Kışlası'nda Mustafa Kemal Paşa önderliğinde
Amasya Tamimi görüşmeleri başladı. 22 Haziran sabahına kadar devam edilen görüşmelerde çok önemli kararlar alındı.
Bir ihtilal bildirisi niteliği taşıyan Amasya Tamimi'nde ilk kez ulusal egemenlikten bahsedilmiştir. İstanbul Hükumeti'nin düşmanlarda esir olduğu belirtilerek İstanbul Hükumeti hiçe sayılmıştır. Milleti yine milletin azim ve kararının kurtaracağı vurgulanarak Kurtuluş Savaşının amacı ve yöntemi hakkında açıklama yapılmıştır.
Amasya Tamimi'nde Alınan Kararlar
- Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir.
- İstanbul Hükumeti'nin eli kolu bağlanmıştır ve aldığı sorumluluğun gereğini yerine getirememektedir.
- Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
- Milletin içinde bulunduğu durumu gür sesle tüm cihana duyuracak ve her türlü baskıdan uzak bir heyetin varlığı zaruridir.
- Anadolu'nun en güvenli yeri olan Sivas'ta hemen bir kongre kurulmalıdır.
- Sivas Kongresi için tüm illerin her sancağından herkes tarafından güven kazanmış üç temsilcinin hemen yola çıkması gerekmektedir.
- Her ihtimale karşı bu sır olarak kalmalı ve gelecek temsilciler yolda gelirken kendilerini tanıtmadan bölgeye intikal etmelidirler.
- Doğu illeri adına da Erzurum'da bir kongre toplanacaktır.
Mustafa Kemal kendisinin hazırladığı Amasya Tamimi'ni 9. Ordu Müfettişi sıfatıyla imzalamıştır. Bu bildiri 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir'e ve Cemal Paşa'ya da sunuldu ve onların da onayını aldıktan sonra bu bildiri 22 Haziran 1919'da tüm ülke mülki amir ve askeri komutanlara telgrafla Abdurrahman Rahmi Efendi tarafından ulaştırılmıştır.
Nutukta ifade edilir ki, aslında bu taslak aslında dört madde olarak dikte edilmiştir. Bu taslak metninin sonunda, Mustafa Kemal'in, Kazım Karabekir'in, metnin tebliğ işlerinden sorumlu Hüsrev Bey'in, yaver Muzaffer Bey'in, nutukta adı geçmeyen bir sivil memurun imzaları vardır. Bu kişilerden başka imzalar da vardır. Fakat bu imza sahiplerinin adları nutukta geçmemektedir. Amasya Tamimi'ndeki bu imzaların sahipleri İstiklal savaşını başlatan fakat Kurtuluş Savaşı sonrası Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası adı altında muhalif bir parti kurdukları için gözden düşen Rauf Orbay, Refet Bele ve Ali Fuat Paşa'dır.
Amasya Tamimi'nin Sonuçları
- Türk İnkılabının ihtilal aşaması başlamıştır.
- Amasya Tamimi ile Kurtuluş Savaşının amacı, yöntemi ve gerekçesi belirlenmiştir.
- Amasya Tamimi'nde ilk kez egemenliğe dair bir yönetim tarzından bahsedilmiştir.
- İstanbul Hükumeti ilk kez yok sayılmıştır.
- Türk halkı hem İstanbul Hükumeti'ne hem de düşmana karşı mücadeleye çağrılmıştır.
- Kurtarıcı olarak görülen padişah, manda ve himaye ve hilafet düşüncesinin yerini milliyetçilik almıştır.
- Üstü kapalı olarak Heyet-i Temsiliye'nin oluşturulmasından bahsedildi.
- Direniş esasları ilk defa yazılı hale getirildi.
- Milletin bağımsızlığını ancak milletin azim ve kararının kurtarabileceği görüşüne varıldı.
- İlk defa ulusal egemenlikten bahsedildiği için evrensel bir karar oldu.
- Mudafa-i Hukuki Cemiyetlerinin birleştirilmesi için Sivas'ta bir kongrenin kurulmasına karar verilmiştir.
- Ordunun asla terhis edilmemesi ve Erzurum'a gelen delegelerin direk Sivas'a katılması istenmiştir.
- Amasya Tamimi ile Kurtuluş Savaşı resmen ilan edilmiştir.
20.01.2024 13:28:55
