Amasya görüşmeleri; gerek Kurtuluş Savaşı'nın ve Anadolu'daki bağımsızlık mücadelesinin gerekse Türk tarihinin çok önemli bir noktasıdır. İtilaf Devletleri'ne karşı yerel bazda verilen mücadeleler Amasya görüşmeleri ve kongreler ile ulusal çapa taşınmıştır. Böylece daha disiplinli ve daha etkili bir mücadele imkânı doğmuştur. Tüm bu kongrelerin ve Amasya görüşmelerinin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi; buralarda alınan teorik kararların aynen sahaya yansıtılması Mustafa Kemal Paşa, Bekir Sami Bey, Rauf Orbay ve dana nice Kurtuluş Savaşı kahramanı sayesinde olmuştur.
Bilindiği gibi Anadolu'da milli mücadeleye daha etkili bir şekilde devam etmek adına bir Heyet-i Temsiliye (Temsil Heyeti) oluşturulmuştur. Bu heyet; Anadolu'daki mücadelenin tüm hareketlerinden ve kararlarından sorumlu, dış kurumlarla görüşmeye yetkili bir heyetti. Dolayısıyla Amasya görüşmeleri de Temsil Heyeti tarafından gerçekleştirilmiş; İstanbul Hükümeti ile yapılan görüşmeler sonucunda bazı kararlar alınmıştır. Amasya görüşmelerine İstanbul Hükümeti adına Salih Paşa katılmıştır. Yani bir bakıma Amasya görüşmelerinin temel amacı; İStanbul Hükümeti ve Anadolu'daki Temsil Heyeti'nin yönetimde fiilen yarattığı ikiliği sonlandırmak ve İstanbul Hükümeti'ni mümkün olduğunca milli mücadeleye çekmektir. Bu amaçla yapılan yoğun müzakereler tam olarak 2 gün sürmüş (20-22 Ekim) ve görüşmeler sonunda, 22 Ekim 1919 günü Amasya görüşmeleri olarak anılan bildiri yayımlanmıştır.
Amasya görüşmelerinde alınan kararlar
Yabancı devletlere ve bu devletlerin tüccarlarına Türk sınırları içerisinde; Türk devletinin menfaatini ve geleceğini tehlikeye atılacak şekilde kapitülasyon ve ayrıcalıklar verilmesi kesinlikle reddedilmiştir.
İstanbul Hükümeti; Anadolu ve Rumeli başta olmak üzere tüm Osmanlı sınırları içerisindeki mücadeleyi hukuki sahada yürütmekte olan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni resmi bir kurum olarak tanımıştır. (Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti; önceki kongrelerde alınan kararlar sonucu kurulmuştur, Temel amacı; milli mücadeleyi hukuki ve diplomatik alana taşımak, milli mücadelenin haklılığını bu yollarla kanıtlamaktır.)
Birinci Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle ayrıldıktan sonra teslim şartlarını konuşmak üzere Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında yapılması planlanan görüşmeye Temsil Heyeti'nden de birkaç kişinin katılması kabul edilmiştir.
İstanbul'un İngiliz işgalinde olması, dolayısıyla pek de güvenli olmaması sebebiyle Meclis-i Mebusan'ın İstanbul dışında toplanması uygun görülmüştür. (Amasya görüşmelerinin en kritik kararlarından biridir.)
Türk topraklarının hangi amaçla olursa olsun düşmana verilmesinin teklifinin bile yapılamayacağı; Türk toprağını düşmana terk etmek için hiçbir geçerli mazeret olamayacağı kabuk edilmiştir.
Amasya görüşmelerinde alınan kararların önemi
Amasya görüşmeleri sonucu meydana gelen en önemli durum; İstanbul Hükümeti'nin bir elçi göndermesi sonucu Temsil Heyeti'ni fillen tanımış olmasıdır. Resmen tanıması ise; birtakım olayların geçmesinden sonra, ileri yıllarda gerçekleşecektir. Yani Amasya görüşmelerinde Temsil Heyeti henüz resmi muhattap olmamıştır. Fakat kâğıt üstünde gözükmeyen bir şekilde sözünü geçirmeye başlamıştır.
Temsil Heyeti'nin tanınmamasına karşılık olarak; Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti resmen tanınmıştır. Böylece bu cemiyet; faaliyet alanını epey genişletme imkânı bulmuş ve milli mücadelenin propaganda kanadını da ilerleyen yıllarda başarıyla devam ettirmiştir.
Meclis-i Mebusan konusunda ise orta yol sağlanmış, meclisin açılması, fakat mutlaka İstanbul'da bulunması uygun görülmüştür. Yani Salih Paşa Amasya görüşmeleri sırasında Meclis-i Mebusan'ın İstanbul dışında toplanmasını onaylasa da bu karar sonradan İstanbul Hükümeti tarafından yumuşatılmıştır. Fakat sonraki zamanlarda bu konudaki tutumun zararları fazlasıyla görülmüştür.
Amasya görüşmelerinin en iyi hamlesi ise; İstanbul Hükümeti'nin bundan sonraki hamlelerde Temsil Heyeti'ne danışmak durumunda kalması olmuştur.
19.01.2024 23:59:31
Amasya Görüşmeleri ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.
Sitede yer alan haber ve içeriklerin tüm hakları saklıdır ve buradaki bilgiler sadece bilgilendirme amaçlı olup, kullanımına, uygulanmasına, satın alınmasına, delil gösterilmesine veya tavsiye edilmesine aracılık etmez. Sitemizdeki bilgiler, hiç bir zaman kesin bilgi kaynağı olmayıp, kullanıcılar tarafından eklenmiştir veya yorumlanmıştır. Buradaki bilgiler sitemizin asıl görüşlerini içermeyebileceği gibi hiçbir taahhüt ve tavsiye yerine de geçmez.
Şubat - 2024