Ankara Antlaşması, TBMM ile Fransa arasında 20 Ekim 1921 Türk- Fransız Cephesindeki faaliyetleri durdurmak için imzalanmıştır. Asıl politik kararları Lozan Anlaşması'na bırakarak, TBMM yönetimindeki bölgenin güney sınırının taslak olarak belirlenmesi konusunda iki tarafta mütabakata varmıştır. İngiltere, İtalya ve Yunanistan ile menfaatleri çakışan Fransa, Sevr Antlaşması'ndan üç ay önce TBMM ile ilişkilere başlayarak geçici mütarekeyapmıştır. Fransızlarla Ankara Antlaşması'nın imzalanmasıyla birlikte yeni TBMM'nin mevcudiyetini kabul etmiş olmakla beraber bu ilişki daha ileriye gidememiştir.
Sakarya Savaşının kazanılması ve Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması'nın imzalanması, Türk - Fransız ilişkilerini de olumlu yönde etkilemiştir. Bu olay Fransa ile TBMM ile arasında imzalanacak Ankara Antlaşması'nın zeminini hazırladı. Fransız eski bakanlarından Henry Franklin Bouillon Ankara'ya gelerek Mustafa Kemal, Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal ve Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ile görüşmelerde bulundu. Fransa daha geniş bir ayrıcalık hayali ile görüşmelere gelmişti. Fakat umduğunun altında bulunca bir süre antlaşmayı askıya aldı. Çünki bu sırada Yunanistan bir taarruza hazırlanıyordu. Sakarya Meydan Muharebesi ile Yunanlılar denize dökülünce Fransa antlaşmayı imzalamak zorunda kaldı. Özellikle yeni Türk Devleti ve Misak-ı Milli sınırlarının üzerinde duruldu. Bu görüşmelerde ortak noktaya varılarak Ankara Antlaşması imzalandı.
Ankara Antlaşması'nın en önemli özelliği Fransa'nın TBMM Hükumetini resmi olarak tanıması ve İtilaf Devletleri Cephesinin bozulmuş olmasıydı. Bu antlaşma ile Türk milli egemenliğinin haklılığı bir itilaf devleti tarafından tanınmış oldu.
Ankara Antlaşması'nın Maddeleri
Her iki tarafta bu anlaşmanın imzalanmasını müteakiben aralarındaki harbin bittiğini kabul ederler. Ordular ve ahali durumdan haberdar edilecektir.
Her iki taraf karşı tarafın esirlerini serbest bırakacak, esirlere yol paraları verilerek en yakın şehirlere bırakılacaktır.
Antlaşmanın imzasından en fazla iki ay sonra 8. Maddedeki sınırın kuzeyine Türk askerleri, güneyine ise Fransız askerleri çekilecektir.
Hatay için özel bir idare usulü tesis edilecektir. Türk dili orada resmi dil olacaktır.
Osmanlı sülalesinin kurucusu olan Osman Gazi'nin dedesi olan Süleyman Şah türbesi Türk malı sayılacak ve Türk Devleti asker bulundurarak türbeyi koruyabilecek.
Ankara Antlaşması sonucu her iki taraf, boşaltılan arazide genel af ilan edecektir.
Seçilecek bir karma komisyon ile Suriye ve Türk Devleti arasındaki gümrük ilişkilerini düzenleyecek, bu komisyon kurulana kadar iki tarafta hareketinde serbest kalacaktır.
İskenderun Körfezi'nde Payas'tan başlayarak Kilis- Çobanbeyli istasyonuna gidecek demiryolu Türkiye'de kalmak üzere Çobanbeyli'den Nusaybin'e varacaktır. Payas ile Çobanbeyli istasyonları Suriye'de kalacaktır.
Türk Hükumeti ile Suriye Kırık suyundan ortaklaşa faydalanacaktır. Suriye Hükumeti, msraflarını kendisi karşılamak üzere Fırat nehrinin Türk Hükumeti kısmından su alabilecektir. 375
Ankara Antlaşması'nın Önemi
Ankara Antlaşması ile güney cephesi kapanmış oldu. Böylece TBMM Hükumeti tüm ağırlığını diğer cephelere verebilecekti.
Hatay'ın kaybı ile Misak-ı Milli'den ilk defa taviz verilmiş oldu.
Ankara Antlaşması ile Suriye sınırı güvenlik altına alınmış oldu.
Güney illerimizdeki Ermeni meselesi'de çözülmüş oldu.
İlk defa bir İtilaf Devleti Misak-ı Milli'yi kabul etmiş oldu.
İtilaf Devletleri arasında dağılmanın başlangıcı oldu.