Menü Forumlar Popüler İçerikler Arama
Cumhuriyetin İlanı

Cumhuriyetin İlanı

Cumhuriyetin ilanı için ilk atılan adım TBMM'nin seçimini yenilemek oldu. TBMM'si cumhuriyeti ilan etmemiş olsa da görevini büyük bir titizlikle yerine getiren tarihi bir meclis olmuştur. Mustafa Kemal TBMM'sini yenileme kararı aldıktan sonra yeni meclisin kurulmasına kadar yetiştirilmek üzere bir kısım arkadaşlarını yeni bir anayasa hazırlamak üzere görevlendirdi. Bu arkadaşlarının toplantılarına kendisi de zaman zaman iştirak ederek fikir ve tavsiyelerini sunmuştur. Bu toplantılarda milli hükümetin mahiyetinin Cumhuriyet olması gerektiğini belirtmiştir.

İkinci Meclis 11 Ağustos 1923'te toplandı. Cumhuriyetin ilanı bu ikinci meclis tarafından gerçekleştirilecektir. Lozan Barış Antlaşması 24 Temmuz 1923'te yeni meclis tarafından imzalanmış bu arada yaşanan birkaç olay, Cumhuriyetin ilanı hazırlıklarını belirtmesi açısından oldukça önemlidir.

Mustafa Kemal Paşa'nın Hazırladığı Anayasa Değişikliği


Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra Mustafa Kemal Paşa, özel kalem memuru olan Hasan Rıza Soyak'a içinde notların yazılı olduğu bir kâğıt vererek ona şöyle demiştir: " Bunları al, müsvedde halindedirler, beyaz edeceksin. Yazılar karışıktır, dikkat et, okuyamadığın veya anlayamadığın yer olursa bana sorarsın. Bunları şimdilik yalnız sen ve ben bileceğiz. Amirlerine bile bahsetmene lüzum yoktur. "

Hasan Rıza Soyak, Mustafa Kemal'den aldığı kâğıtta yazanları okuyunca bunların 20 - 01 - 1921'de kabul edilen Teşkilat-ı Esasi Kanunu'nun devletin şekliyle ilgili maddelerini değiştiren ve Türk Devleti'ne " Cumhuriyet" şeklini kazandıracak taslak olduğunu görmüştür.

Mustafa Kemal Paşa Tarafından Hazırlanan Taslak Şu Şekildedir

  • Türkiye Devleti'nin hükümet şekli Cumhuriyettir.
  • Türkiye Devleti Büyük Millet Meclisi tarafından idare olunur.
  • Meclis, hükümetin inkısam ettiği idare şubelerini, icra vekilleri vasıtasıyla idare eder.
  • Türkiye Cumhur reisi, Umumi Heyet tarafından, Türkiye Büyük Millet Meclisi azası meyanından bir intihap devresi için seçilir. Reisin vazifesi yeni Cumhur reisin intihabına kadar devam eder. Tekrar intihap olunmak caizdir. Türkiye Cumhur reisi, devletin reisidir; bu sıfatla lüzum gördükçe Büyük Millet Meclisi'ne ve Vekiller Heyetine riyaset eder.
  • Başvekil, Cumhur reis tarafından ve meclis azası tarafından intihap olur. Diğer vekiller, Başvekil tarafından yine Meclis azası tarafından intihap olduktan sonra heyeti Umumiyesi, Cumhur reis tarafından Meclisin tasvibine arz olunur. Meclis içtima halinde değilse, tasvip işi Meclis'in içtimaına talik olunur.
Hasan Rıza Soyak metni düzenledikten sonra Mustafa Kemal'in emri üzerine Adliye Vekili Seyit Bey'e götürür. Mustafa Kemal Paşa, Seyit bey'in de okuyup mütalaa etmesini ama bu konunun sadece üç kişi arasında kalmasını ister. Seyit Bey bu metni okuduktan sonra çok hoşnut olur ve haddi olmamakla birlikte birkaç ilavede bulunduğunu Hasan Rıza Soyak'a bildirir.

Mustafa Kemal'in Yabancı Bir Gazeteciye Cumhuriyet'le ilgili açıklaması


Wiener Neue Freie Presse muhabiri Lazar'a 22 Eylül 1923'te verdiği demeç gerek ülkede gerek dış basında büyük yankı uyandırdı. Mustafa Kemal ilk defa bu beyanatta "Cumhuriyet" kelimesini kullanarak artık Cumhuriyetin ilan edilme gereksinimini anlatmıştır. Ertesi gün aynı demeç İlkadım gazetesinde de yayınlanmıştır. Gazeteci Lazar'ın sorusuna Mustafa Kemal Paşa'nın Cumhuriyetin ilanı ile ilgili verdiği cevap oldukça açık ve kesindi. " Yeni Türkiye Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun ilk maddelerini tekrar edeceğim. " Mustafa Kemal'in Cumhuriyet'in ilanı ile ilgili demecinin hem içeride hem dışarıda yankısı büyük olmuştur. Fransanın tanınmış gazetesi, Le Temps, " Fransa kendi görüşlerini kimseye zorla telkin etmeyi istemese de Türkler Cumhuriyeti ilan ettikleri zaman önce onları Fransızlar kutlayacaktır. " diye yayın yapmıştır.

Mustafa Kemal'in bu demecinin ardından Halk Fırkası büyük divanı 5 Ekim 1923'te toplandı ve anayasadaki değişiklikleri gerçekleştirecek heyeti seçmiştir. Heyet hemen çalışmalara başlamıştır. Mustafa Kemal'de bu heyete başkanlık etmiştir. Cumhuriyetin ilanından önce devletin geleceği ile ilgili üç fikir birbiriyle çatışma halindeydi.
  • Birinci fikir, meşruti idarenin tekrar gelmesini ve Halife Abdülmecit'i tekrar devletin başına getirmeyi istiyordu.
  • İkinci fikir, Cumhuriyeti istemeyenlerdi.
  • Üçüncü fikir ise Cumhuriyetin süratle ilanını öngören inkılapçıların görüşüydü. Mustafa Kemal'in desteklediği grup bu gruptu.
İlk iş olarak Ankara'nın başkent ilan edilmesi gerekiyordu. Dış işleri Bakanı ve Malatya Milletvekili İsmet İnönü 9 Ekim 1923'te Ankara'nın başkent oluşunu öngören önergeyi bir kanun teklifi şeklinde 14 arkadaşı ile Meclise verdi. Ankara'nın hükumet merkezi olması Meclis'te fikir ayrılığına sebep olmuştu. 13 Ekim 1923'te Anayasa'ya konan ek bir madde ile, yeni başkent olmuş Cumhuriyet'in ilanı için büyük bir adım atılmış olmaktaydı.

Cumhuriyetin İlanı

Vekiller Heyeti 25 Ekim 1923'te Çankaya'da Mustafa Kemal'in başkanlığında toplandı. Alınan karara göre Vekiller Heyeti üyeleri istifa edecekler ve yeni seçilecek Vekiller Heyeti içinde görev alamayacaklardı. 27 Ekim 1923'te Vekiller Heyeti'nin istifası okunmuş ve yeni bir Vekiller Heyeti'nin oluşturulması için çalışmalara başlanmıştı.

29 Ekim 1923 Pazartesi, sabahı saat 10'da Halk Fırkası grubu toplanmış ve yeni bir kabine için görüşmelere başlanmıştı. Ancak görüşmeler bir çıkmaza girmişti. Bunun üzerine Mustafa Kemal hükümet bunalımı ve bunun çözümü için bir açıklama metni okumuştur. Mecliste okunan teklif 1,2,4,10,11 ve 12. Maddelerin değiştirilmesini ve hükümetin şeklinin Cumhuriyet olduğunu ve bununla ilgili bazı değişiklikleri öngörüyordu.

Mustafa Kemal Paşa'nın açıklamasından sonra Meclis'te tartışmalar başladı. Bir kısım milletvekilleri "Teşkilat-ı Esasi Kanunu'nun değiştirilmesi ile bugünkü bunalımın çözülmesi imkânsızdır. Heyet-i Vekile Reisini seçelim, Teşkilat-ı Esasi Kanunu'nun değişikliğini sonra düşünürüz" demişlerdir. Bu esnada söz alan Dışişleri Bakanı İsmet İnönü " Lozan Konferansında Avrupalı devletler, sizin devlet şekliniz nedir? Sorusunu sormakta. Bu yüzden bugün devletin yönetim şekli belli olmalıdır" dedi. Konuşmalar sonunda teklifin tüm maddeleri okunarak kabul edildi. Kanun-i Esasi Encümeni Reisi Yusuf Nadi Bey söz alarak Türkiye Devletinin yönetim şeklinin Cumhuriyet Olması gerektiğini belirtmiştir. Yunus Nadi Bey konuşmasında: " Birinci Büyük Millet Meclis, Teşkilat-ı Esasi ile Şarkta yeni bir devlet kurmuştur " diyerek, kurulan devletin yeni bir devlet olduğunu vurgulamıştır. Böylece Cumhuriyet'in ilanı için artık her şey hazırdır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, bu kanunun birinci maddesine binaen, egemenliği kayıtsız ve şartsız millete vermiş olup, bu hükumet şeklinin adı Cumhuriyet'tir. Teşkilat-ı Esasi Kanunu'nda yapılan değişikliklerle birlikte Cumhuriyet resmen ilan edilmiş oldu. Türkiye'de Cumhuriyet, ırk, din, dil, cinsiyet gözetmeden bütün vatandaşların paylaştığı ve yararlandığı siyasi rejimin adı olmuştur. Türkiye Cumhuriyet'inin özelliği eşitlik ilkesi üzerine bina edilmiştir.
Son Güncelleme : 20.01.2024 04:27:07
Cumhuriyetin İlanı ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.
Facebook Twitter Pinterest whatsapp
Cumhuriyetin İlanı Yorumları
şifre

0 Yorum Yapılmış "Cumhuriyetin İlanı"

Kayıtlı yorum bulunamadı ilk yorumu siz ekleyin
Sakarya Meydan Muharebesi
Sakarya Meydan Muharebesi
23 Ağustos – 12 Eylül 1921 tarihleri arasında yapılan. Türk milleti için bir ölüm kalım savaşı olan Sakarya Meydan Muharebesi; Kurtuluş Savaşı içinde kader tayin edici olmuştur.Bu savaştan önce Yunanlıların başlıca hedefi; Ankara yönünde ilerleyerek,...
1.İnönü Savaşı
1.İnönü Savaşı
1. İnönü Savaşı, 6 Ocak 1921 tarihinde iki taraftan saldırıya geçen Yunan ordularıyla İnönü mevzilerinde savunmada olan Türk kuvvetleri arasında yapılan savaştır. 6 Ocak 1921 tarihine kadar Uşak ve Bursa bölgelerinde hazırlıklarını tamamlayan Yunan k...
Misaki Milli Nedir
Misaki Milli Nedir
Misak-ı Milli, Türklerin Kurtuluş Savaşının siyasi manifestosu olan altı maddelik bir bildiri adıdır. İstanbul'da toplanan son Osmanlı Meclisi tarafından bu bildiri 28 Ocak 1920 yılında oybirliği ile kabul edilmiştir ve kabul edildikten sonraki 17 Şu...
Moskova Antlaşması
Moskova Antlaşması
Moskova antlaşması, TBMM ve Rusya arasında karşılıklı menfaatler adına 16 Mart 1921 tarihinde imzalanmış bir antlaşmadır. Rusya'nın komünist ihtilaline maruz kalması sebebiyle savaştan çekilmesi, İtilaf devletlerinin tepkisine sebep olmuştu. Rusya'da...
Boğazlar Sorunu
Boğazlar Sorunu
Boğazlar Sorunu, İtilaf Devletleri tarafından ortaya atılmış, Çanakkale ve İstanbul Boğazları'nın stratejik öneminden faydalanabilmek adına Osmanlı üzerinde kurgulanan planlardan bir tanesi olarak tarihteki yerini almıştır. Boğazlar Sorunu sadece Osm...
İzmir İktisat Kongresi
İzmir İktisat Kongresi
İzmir İktisat Kongresi İzmir'de Banka-han binasında toplanan yeni Türkiye'nin ekonomik sorunlarının tartışıldığı bir kongredir. Yeni Türk devletinin temelleri 23 nisan 1920'de atılmıştı fakat en önemli sorunun ülkenin işgallerden kurtarılması olarak ...
Reval Görüşmeleri
Reval Görüşmeleri
Reval Görüşmeleri, görüşmelerin başlaması ve ilerleyiş süresi; Tarihler 9 Haziran 1908'i gösterirken bu günün sabahında Finlandiya Körfezi'nin Baltık kıyısında bulunan Reval bu günkü Estonya'nın başkenti konumunda bulunan Tallin'de zamanın İngiltere ...
Musul Sorunu
Musul Sorunu
Musul Sorunu, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde başlayıp Cumhuriyet'in ilk yıllarında dahi devam eden önemli sınır sorunlarından bir tanesidir. Osmanlı Devleti'nin hakimiyeti zamanında sınırları içerisinde yer alan bu topraklar, Sanayi İnkılâbı'nd...
Güney Cephesi
Güney Cephesi
Güney Cephesi, Kurtuluş Savaşı döneminde Antep, Urfa ve Maraş'ta Türk askerlerinin Fransızlara karşı mücadele ettiği cephedir. Bu anlamda Güney Cephesine Fransız cephesi ya da Kilikya cephesi de denilmektedir. Güney Cephesinde sadece Fransızlara karş...
Maarif Kongresi
Maarif Kongresi
Maarif Kongresi, 15-21 Temmuz 1921 tarihinde Ankara'da gerçekleştirilmiştir. O sırada Eskişehir-Kütahya savaşları yapılmakta, Sakarya'da askerler doğuya çekilmekteydi. Böylesine sıcak bir atmosferde 180 kişiden fazla bir katılımcının yer aldığı kongr...
2. İnönü Savaşı
2. İnönü Savaşı
2. İnönü Savaşı, 23 Mart 1921'de Yunan hücumuyla başlayan, milli mücadeledeki en kritik savaşlardan biridir. TBMM Hükümetinin geleceği, milli mücadele ruhunun tazelenmesi, İtilaf Devletleri'nin tutumu, vs. Birçok açıdan çok önemli bir dönüm noktası o...
Çerkez Ethem İsyanı
Çerkez Ethem İsyanı
Çerkez Ethem isyanı, Milli Mücadele içinde yer alan diğer isyanlardan daha farklı sebeplere sahiptir. Bu ayaklanmanın etnik bir sebebi olmadığı gibi, bölgesel bir nedene de dayanmamaktadır. Vatan savunmasında kendi birliğiyle görev yapan Çerkez Ethem...

 

Sakarya Meydan Muharebesi
1.İnönü Savaşı
Misaki Milli Nedir
Moskova Antlaşması
Boğazlar Sorunu
İzmir İktisat Kongresi
Reval Görüşmeleri
Musul Sorunu
Güney Cephesi
Maarif Kongresi
2. İnönü Savaşı
Çerkez Ethem İsyanı
Havza Genelgesi
Amasya Genelgesi
Kütahya Eskişehir Savaşı
Ermeni Sorunu
Balkan Savaşları
Kars Antlaşması
Erzurum Kongresi
Sevr Antlaşması
Ankara Antlaşması
Suriye Filistin Cephesi
Manda ve Himaye Nedir
Doğu Cephesi
Büyük Taaruz
Misakı İktisadi
Atatürkün Samsuna Çıkışı
Gümrü Antlaşması
Mudanya Ateşkes Antlaşması
Kuvayi-milliye
Popüler İçerik
Havza Genelgesi
Havza Genelgesi
Havza Genelgesi, 28-29 Mayıs 1919 Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a çıktıktan sonra ilk resmi tepkisi olması sebebiyle tarihte büyük bir öneme sahip...
Amasya Genelgesi
Amasya Genelgesi
Amasya Genelgesi, Türkiye'nin temellerinin atıldığı, ulusal egemenliğin ve tam bağımsızlığın en büyük adımlarının atıldığı önemli bir bildiridir. Yeni...
Kütahya Eskişehir Savaşı
Kütahya Eskişehir Savaşı
Kütahya Eskişehir Savaşı 10 Temmuz 1921 ve 24 Temmuz 1921 tarihleri arasında Yunanistan ile Ankara Hükümeti ordusu arasında gerçekleşen savaştır. Muha...
Ermeni Sorunu
Ermeni Sorunu
Günümüzde içinden çıkılması güç bir durum haline gelmiş olan bir sorundur. Ermeni Sorunu. Tıpkı geçmişte Osmanlı’ya yapıldığı gibi günümüzde de Türk...
Balkan Savaşları
Balkan Savaşları
Balkan savaşlarıBirinci Balkan Savaşı (1912)Birinci balkan savaşının nedenleriTopraklarını büyütme hesapları yapan Balkan devletleri (Bulgaristan,Yuna...
Kars Antlaşması
Kars Antlaşması
Kars Antlaşması, Sovyetler Birliği döneminde, birliğin himayesinde bulunan üç cumhuriyet; Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Türkiye Cumhuriyeti ara...
Erzurum Kongresi
Erzurum Kongresi
Erzurum Kongresi, bölgesel müdafaa cemiyetlerinin katılımıyla 21 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum'da toplanan bölgesel nitelikli bir...
Popüler İçerik Son Forum Konuları Yardım Sayfaları  
Sakarya Meydan Muharebesi
1.İnönü Savaşı
Misaki Milli Nedir
Moskova Antlaşması
Boğazlar Sorunu
Sakarya Meydan Muhaberesi
Sakarya Meydan Muhaberesi
Gizlilik Politikası  
Çerez (Cookie) Politikası
Güvenlik Politikası
Bizimle İletişime Geçin
Forumlar
Site Haritası
Feed
Son Forum Konuları
Sakarya Meydan Muhaberesi
Sakarya Meydan Muhaberesi
Yardım Sayfaları
Gizlilik Politikası  
Çerez (Cookie) Politikası
Güvenlik Politikası
Bizimle İletişime Geçin
Forumlar
Site Haritası
Feed
Sitede yer alan haber ve içeriklerin tüm hakları saklıdır ve buradaki bilgiler sadece bilgilendirme amaçlı olup, kullanımına, uygulanmasına, satın alınmasına, delil gösterilmesine veya tavsiye edilmesine aracılık etmez. Sitemizdeki bilgiler, hiç bir zaman kesin bilgi kaynağı olmayıp, kullanıcılar tarafından eklenmiştir veya yorumlanmıştır. Buradaki bilgiler sitemizin asıl görüşlerini içermeyebileceği gibi hiçbir taahhüt ve tavsiye yerine de geçmez.
Ocak - 2024